Σε έρευνα που έγινε το 2019 από το τμήμα Οικονομίας & Βιώσιμης Ανάπτυξης και το τμήμα Γεωγραφίας του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθήνας, μελετήθηκαν οι καταναλωτικές συνήθειες των Ελλήνων όσον αφορά ηλεκτρικές συσκευές τεχνολογίας και πιο συγκεκριμένα για την τηλεόραση, το laptop και το tablet. Σύμφωνα με δεδομένα που συγκεντρώθηκαν από 100 νοικοκυριά, οι καταναλωτές έχουν προφανείς συνήθειες αποθήκευσης, αμφιβολίες για την επισκευή των συσκευών τους, αβεβαιότητα σχετικά με την αγορά και τη χρήση μεταχειρισμένου εξοπλισμού και περιορισμένα ποσοστά ανακύκλωσης.
Οι Έλληνες καταναλωτές τείνουν να χρησιμοποιούν τη συσκευή της τηλεόρασης για πάνω από 8 χρόνια πριν την αντικαταστήσουν, σε αντίθεση με τη χρήση που κάνουν σε tablet και laptop, στα οποία παρατηρείται παρόμοια τάση, αντικατάστασής τους δηλαδή στα 3-5 χρόνια χρήσης. Υπάρχει και ένα σημαντικό ποσοστό ανθρώπων βέβαια, που προτιμούν αν αντικαταστήσουν το tablet τους στα πρώτα 2 χρόνια χρήσης, σε αντίθεση με το laptop που μπορεί να φτάσει τα 5-8 χρόνια χρήσης πριν την αντικατάστασή του.
Όπως φαίνεται στα γραφήματα, τα δημοφιλή κίνητρα αντικατάστασης σχετίζονται με τη λειτουργικότητα της συσκευής (“λειτουργία με προβλήματα” και “επειδή χάλασε”) ακολουθούμενη από λόγους που είχαν να κάνουν με τις ανάγκες των καταναλωτών («δεν κάλυπτε τις ανάγκες μου») και λόγω του παλιού μοντέλου της συσκευής. Σε αυτό το σημείο, πρέπει να αναφερθεί ότι οι αποφάσεις των καταναλωτων για αντικατάσταση, επισκευή, αποθήκευση ή απόρριψη συσκευών επηρεάζονται από την απαξίωση του προϊόντος, είτε πραγματική (φυσική, λειτουργικά, τεχνικά) ή για ψυχολογικούς και κοινωνικούς λόγους.
Όσον αφορά τη «επισκευαστική συμπεριφορά των καταναλωτών», εάν τα τελευταία δέκα χρόνια είχαν μια μη λειτουργική συσκευή, τα περισσότερα προβλήματα σχετίζονταν με τον λόγο σχετικά με το λογισμικό και την μπαταρία (σχετικά με φορητούς υπολογιστές, tablet) και προβλήματα υλικού (σχετικά με τηλεοράσεις)
Όταν ρωτήθηκαν οι συμμετέχοντες αν κατάφεραν να επισκευάσουν τις συσκευές τους και πόσο κόστισαν, η πλειοψηφία απάντησε ότι δεν μπορούσαν να επισκευάσουν τις συσκευές τους. Ωστόσο, όσοι καταφέρνουν να φτιάξουν τις χαλασμένες συσκευές τους αναφέρετε ότι:
• Το κόστος επισκευής κυμαίνεται από μηδέν ευρώ (λόγω ενεργής εγγύησης) έως πάνω από 100 ευρώ για laptop και τηλεοράσεις.
• Για tablet, αν επισκευάζονται, η επισκευή κοστίζει λιγότερο από 20 ευρώ.
Ωστόσο, οι καταναλωτές που διέθεταν ένα μη λειτουργικό φορητό υπολογιστή, tablet ή τηλεόραση, οδηγoύνταν από τον φόβο του πώς πολύ μπορεί να κοστίσει η διαδικασία επισκευής («Η συσκευή δεν είχε πλέον εγγύηση και έπρεπε να πληρώσω για την επισκευή», «Το κόστος επισκευής είναι υψηλό»), αποφάσισαν να μην επισκευάσουν τη συσκευή τους. Στην ίδια ομάδα κάποιοι απάντησαν για να αποφύγουν τη διαδικασία επισκευής μιας μη λειτουργικής συσκευής, προτίμησαν να αγοράσουν μια νέα.
Συνολικά, το 82% απάντησε ότι η τιμή που πλήρωσαν για την αγορά μιας συσκευής επηρεάζει την απόφασή τους να την επισκευάσουν. Σχετικά με το σέρβις επισκευής που εμπιστεύονται, υπέδειξαν μέσω των απαντήσεών τους το τμήμα σέρβις του καταστήματος αγόρασε τη συσκευή (34,4%) και το εξουσιοδοτημένο σέρβις της μάρκας (32,8%) στην πλειοψηφία τους.
Στο σύνολό της η πρόθεση των Ελλήνων καταναλωτών να αγοράσουν και να χρησιμοποιήσουν μεταχειρισμένους φορητούς υπολογιστές, tablet ή τηλεοράσεις τείνει να είναι αρνητική, αλλά όχι εντελώς αντίθετη. Η αιτιολόγηση αυτής της τάσης εμφανίζεται από το ποσοστό αυτών που θα αγόραζαν και δεν θα αγόραζαν καθόλου μια μεταχειρισμένη συσκευή, όσο αυτοί που θα είχαν μια μεταχειρισμένη συσκευή μόνο αν κάποιος τους το δώσει δωρεάν (κάτι που έδειχνε πρόθεση για επαναχρησιμοποίηση).
Είναι γεγονός ότι τα τελευταία 15 χρόνια, οι φορητοί υπολογιστές και τα tablet έχουν αλλάξει τον τρόπο που οι άνθρωποι εργάζονται, ψυχαγωγούνται, επικοινωνούν και ασχολείται με τις καθημερινές υποθέσεις. Οι τηλεοράσεις έχουν μετατραπεί σε κέντρα πολυμέσων, παρέχοντας στον χρήστη ατελείωτες ευκαιρίες ψυχαγωγίας. Όλες αυτές οι συσκευές έχουν εξελιχθεί και έχουν τόσο πολύπλοκη δομή όσο ποτέ άλλοτε.
Ενώ η περιβαλλοντική συνείδηση είναι υψηλή στους Έλληνες καταναλωτές, δυστυχώς ενεργούν υπέρ των δικών τους συνειδήσεων. Από το 2008 η Ελλάδα βιώνει μια οικονομική κρίση που έχει παίξει ουσιαστικό ρόλο στην καθημερινότητα των πολιτών και σίγουρα έχει επηρεάσει τη συμπεριφορά των καταναλωτών σε πολλά επίπεδα.
Συνοψίζοντας, αυτή η έρευνα παρουσιάζει μια άποψη των ελληνικών νοικοκυριών. Οι Έλληνες καταναλωτές τείνουν να διατηρούν τις παλιές τους συσκευές στο σπίτι σε περίπτωση ανάγκης, διστάζουν να επισκευάσουν, έχουν ανάμεικτα συναισθήματα σχετικά με τη χρήση και την αγορά μεταχειρισμένων συσκευών υπό τον φόβο της εξαπάτησης ή της κακής επένδυσης και η συμπεριφορά ανακύκλωσής τους είναι αρκετά περιορισμένη. Ωστόσο, η επικοινωνιακές στρατηγικές και οι εκπαιδευτικές εκστρατείες θα πρέπει να συνεχιστούν, ενθαρρύνοντας τους καταναλωτές να επισκευάσουν, να επαναχρησιμοποιήσουν και να ανακυκλώσουν τα παλιά τους εξοπλισμό που τους δίνει μια δεύτερη ευκαιρία να ζήσουν αλλά και να γλιτώσουν χρήματα από μια νέα αγορά.
